کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران، برونو نتل، علی شادکام

مقدمه مترجم کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران اثر علی شادکام

 بدنه اصلی موسیقی ایرانی که همان ردیف باشد، در کتاب ها و منابع مختلف و به وسیله موسیقی دانان ایرانی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در کتاب ها و مقالات مرتبط با موسیقی ایرانی، به مقوله ردیف توجه شده است و تعدادی پژوهش های تخصصی هم درباره جنبه های گوناگون ردیف به طور خاص وجود دارد. در این کتاب چند مطالعه مستقل اما مرتبط با یکدیگر که درباره ردیف و مسائل مربوط به آن تهیه شده اند، در کنار هم گنجانیده شده اند. 

در بخش اول که شامل دو فصل است، کلیت ردیف و رابطه میان قسمت های مختلف آن تبیین شده است. فصل اول دربردارنده مطالبی در مورد تاریخچه ردیف، منابع موجود برای مطالعه آن، نسخه های مختلف موجود از آن و پارهای اصطلاحات استفاده شده برای قسمت های مختلف آن است. در فصل دوم به طور عمیق تر به ماهیت مهم ترین قسمت های ردیف یعنی دستگاهها و از آن مهم تر گوشه ها پرداخته شده است و رابطه درونی میان آنها، نقش های مختلفی که می توانند بگیرند و نیز درجه اهمیتشان در این فصل بررسی شده است. پس از این مقدمه کلی، در بخش دوم کتاب سه مطالعه صورت گرفته درباره ردیف گنجانیده شده اند. هر یک از این سه با رویکردی متفاوت ردیف را بررسی کرده اند. اما در عین حال با هم وجه اشتراک نیز دارند. 

اولین مطالعه، فصل سوم،درباره دستگاه چهارگاه است. در این فصل بر مقدمه (دستگاه چهارگاه) و درآمدهای آن و نیز واریاسیون های مختلف آن درآمدها تمرکز شده است. ضمنا چگونگی حضور واحدهای کوچکی از موسیقی (ردیف) در اجراهای بداهه مورد مطالعه قرار گرفته است. فصل چهارم به دستگاه ماهور اختصاص دارد. در این فصل رابطه میان چهار نسخه جدید از دستگاه ماهور بررسی شده و روشی برای توصیف و تفسیر حرکات ریتمیک در بخش های غیر متریک ارائه شده است. فصل پنجم در مورد دستگاه شور است. رابطه میان بخش های تشکیل دهنده این دستگاه در هجده منبع از ردیف دستگاه شور در این فصل مورد مطالعه قرار گرفته است. به علاوه چگونگی توزیع موتیف های موسیقیایی در بخش درآمدهای شور و نیز مجموعه ای از چند اجرای بداهه از این دستگاه، بررسی شده است.