کتاب کنترپوان تنال اثر علی‌رضا مشایخی

کتاب کنترپوان تنال اثر علی‌رضا مشایخی

کتاب کنترپوان تنال اثر علی‌رضا مشایخی: آنچه را که امروز کنترپوان تنال می نامیم نتیجه ی منطقی پیدایش تفکر چندصدایی عمودی (هارمونی) از درون چندصدایی افقی (کنترپوان مدال) است. در سال های دوران تحصیلم در وین، تدریس واحدی با عنوان کنترپوان تنال در دانشکده های موسیقی مرسوم نبود، بلکه شیوه ی آموزش به گونه ای بود که دانشجو می بایست بر بنیاد ش ناختی که از آثار پالسترينا و درس هارمونی به دست می آورد، شيوهی باخت در انوانسیون و فوگ را می آموخت. اما در دیگر دانشکده های موسیقی دنیا، به ویژه در انگلستان و آمریکا که کمتر تحت تأثیر شیوه ی موسیقی آلمانی بودند، خودآگاهی گسترده تری در زمینه ی «شیوه های یادگیری کنترپوان تنال به وجود آمد. يوهان یوزف فوکس، آهنگساز اتریشی را می توان بنیان گزار آموزش این شیوه دانست، هر چند تلاش و شیوهی کار او در رابطه با موسیقی مدال بود اما به آسانی می توان آن را به حوزهی نالیته نیز گسترش داد. افزون بر آن در این کتاب به آثار و نوشته های اریک تیمنه میل کنت کنن و والتر پیستون نیز نگاه شده است. 

کتاب کنترپوان تنال، چون دیگر نوشته‌های من در زمینه ی آموزش دانش موسیقی، بهتر است با همراهی و زیر نظر آموزگاری توانا و آشنا با این علوم فراگرفته شود. به طور ا کلی هارمونی و کنترپوان تنال، دو گونه برخورد با یک موضوع هستناد. در نظر من باخ، بهترین راهنما، آموزگار و استاد کنترپوان تنال است. هنرجویانی که با دانش هارمونی آشنایی و بر آن تسلط دارند و امکان دسترسی و استفاده از کلاس را نداشته باشند، این امکان را خواهند یافت که با این کتاب، گام به گام و به تنهایی، کنترپوان تنال را بیاموزند که دست کم در مرحله های بنیادین آن دشوار نخواهد بود. امیدوارم که خواننده‌ی این کتاب با کنترپوان مدال نیز آشنایی داشته باشد. هدف این رساله رسیدن به دانشی کاربردی در کوتاه ترین و مطمئن‌ترین راه برای دانشجویان ایرانی بوده است. سرزمین ما سده هاست که از تمدن موسیقی بین المللی عقب مانده است و این گونه نمی توان در مورد سرعت یادگیری خونسرد ماند. در نگارش کتاب کنترپوان تنال نخستین قدم، فراموش کردن موقتی همه‌ی کتاب‌هایی است که درباره‌ی کنترپوان خوانده‌اید و کوشش نهایی، یاد آوری همه‌ی آن چیزهایی است که دریافت باخ را برای ما ممکن می‌سازد.

مرجع نهایی در این پژوهش‌ها، تنها و تنها آثار باخ است؛ به ویژه کتاب‌های انوانسیون‌های دوصدایی و سه صدایی و پرلود فوگها در آغاز با مقدمه‌ی معمول نت در برابر نت و دو نت در برابر یک نت و… که ارزش کاربردی بسیاری دارد شروع می کنیم اما آنچه که این رساله را از دیگر کتاب ها متفاوت ساخته این است که در هر گفت و گویی بی درنگ به چگونگی برخورد باخ با مسئله ی مورد بحث اشاره خواهم کرد. یادآوری چند نکته را نیز ضروری می دانم. نخست آنکه تمام آنچه که با نوشته و به کار برده است هدف نهایی ما از نظر کاربرد کنترپوان تنال است و دیگر آنکه، از آنچه باخ به ندرت به کار برده تا زمانی که به توانایی خود در آهنگسازی اطمینان کافی ندارید پرهیز کنید. مطمئن ترین و درست ترین راه شیوه هایی است که در آثار باخ مرتب به کار گرفته و تکرار شده است. تمرین ها از آثار باخ گرفته شده است و گاهی به ضرورت ممکن است در آنها چنا۔ نت تغییر کرده یا حذف شده باشند. 

کتاب کنترپوان تنال می‌کوشد تا دانش شما را در گسترده‌ی کنترپوان تنال به مرحله ای برساند تا بتوانید انوانسیون های دو و سه صدایی در شیوه ی باخ تصنیف کنید و این ممکن نخواهد بود مگر آنکه هم زمان و در کنار آن «فرم» را نیز به خوبی فرا گیرید. هدف من از نوشتن کتاب کنترپوان تنال نه آماده کردن هنرجویان برای ورود به دانشکده‌ها و مدرسه‌های موسیقی که آماده کردن و آموزش آنها برای دریافت و درک دانش و هنر آهنگسازی است تا دانشجویانی که امکان تحصیل در دانشکده‌های موسیقی باختر زمین را ندارند نیز دانش کلاسیک آهنگسازی را بیاموزند. 

جای بسی افسوس است که طرح درس ها و آموزش دانشگاهی موسیقی ما هنوز به سامان و نظاممند نیست و دانشجوی علاقه مند جز با تلاش شخصی و احتمال بهره بردن از کلاس‌های کمکی بیرون از دانشگاه، علوم موسیقی دنیا را نخواهد آموخت. امیدوارم تا نگارش و چاپ این آثار، راهنما و کمکی برای هنرجویان علاقه‌مند به یادگیری دانش موسیقی باشد. 

از شورا بیوک آقای که جمع آوری اولیه ی نوشته ها و یادداشت هایم را انجام داد؛ اشکان بهزادی، اشکان پاشازاده، الناز سیدی، فرخ صابری، آرش عباسی، عید علیجانی، فرزیا فلاح، شروین فریدنژاد، بابک کریمی، پریسا واعظ قمصری و دوست ارجمندم مجید مقصودلو که هر یک به نحوی در آماده سازی کتاب نقش داشتند سپاس گزارم. | 

علیرضا مشایشی

کتاب کنترپوان تنال اثر علی‌رضا مشایخی در ۱۴۴ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده‌است.