کتاب ما و موسیقی ساسان فاطمی

پیشگفتار کتاب ما و موسیقی ساسان فاطمی

موضوع اصلی کتاب ما و موسیقی، موسیقی است، اما موضوعات دیگری را هم در بر می‌گیرد؛ از مسائل مربوط به محیط علمی و دانشگاهی گرفته تا سینما و ساحَت روشنفکری. برخلاف اغلب کتاب‌های قبلی ساسان فاطمی، مولف کتاب، این کتاب به شکل اِسِه یا اِسِی است که در فارسی ظاهرا به آن «جستار» می‌گویند؛ شکلی اساسا متکی بر تأملات شخصی و تفکر آزاد که خود را از قید مستند کردن رها می‌کند، بی آنکه البته «نامستند» باشد.

آنچه در کتاب ما و موسیقی بیان شده نه همواره موارد مربوط به ادراک اولیه و شهود است و نه همواره بازتاب خود نویسنده در نوشته‌اش، بلکه در مواردی، که کم نیستند، یا متکی بر آراء امروز پذیرفته شده‌ی علمی در حوزه‌ی موسیقی‌شناسی است یا متکی بر ورودهای پیشین، و این بار با مجوز، نویسنده در عرصه‌هایی که می‌شود آن‌ها را علمی محسوب کرد.

قسمت هایی از کتاب ما و موسیقی

«تخیل هرز به هر زمینی که بکر می‌بیند چنگ می‌اندازد، بی آنکه لحظه‌ای بیاندیشد که شاید بکارتِ ظاهریِ آن از سترونیِ آن باشد. و این بیخیالیِ خیالِ هرز نسبت به زایاییِ زمینِ بکرِ تازه‌یافته چندان هم از سرِ غفلت نیست، چراکه او به حمایتِ همراهی پشتگرم است که تواناییِ آن را دارد تا هرگونه سترونی‌ای را انکار کند و هر زمینِ لم‌یزرعی را حاصل‌خیز جلوه دهد: همراهی به‌نامِ «مهمل‌گوییِ ممکن». خیال هرز به‌یاریِ این حامیِ قدرتمند می‌تواند نسبت به عواقبِ کشفِ تازه‌اش بیخیال باشد، زیرا این حامی، برخلافِ خودش، دیگر «هرز» نیست.

مهمل‌گویی‌ای که تخیلِ هرز را حمایت و نتیجه‌ی کشفِ آن را موجه و سرزمینِ بکرِ بی‌حاصلی که یافته است را مطلوب می‌کند اگر مثل خودِ خیالْ هرز باشد لو می رود و هرزبودنِ تخیلی را هم که تحت حمایتِ خود گرفته است لو می دهد. این مهمل‌گویی باید بتواند روی پای خود بایستد، اجزایش به هم مرتبط باشند، از گزاره‌های متناسب با یکدیگر تشکیل شده باشد و به‌ظاهر معنادار باشد تا بتواند مخاطبش را درباره‌ی زایندگیِ زمینی که چیزی در آن نمی‌روید متقاعد کند؛ باید در چارچوبِ ممکناتِ آنچه گزاره‌ها را متقاعدکننده می‌کند مهمل باشد. هرچقدر تخیلِ ممکن بی‌نیاز از هرگونه هرزگوییِ بی‌حاصل است، تخیلِ هرز بدون مهمل‌گوییِ ممکن دوام نمی‌آورد.»