آموزش کنترپوان

در فن کنترپوان سال 1725 یک نقطه‌ی عطف محسوب می‌شود. در این سال بود که یوهان جوزف فوکس، کتاب آموزش کنترپوان خود را با عنوان Gradus ad Parnassum به زبان لاتین منتشر کرد و این، شاید، اولین متُد پداگوژیک آموزش کنترپوان در دنیای موسیقی باشد. البته که نمی‌توان آموزش‌های پراکنده‌ی دیگری که در سال‌های پیش از آن در رسالات قدیمی‌تر منتشر شده‌اند را نادیده گرفت. اما شاید از این تاریخ به بعد فن کنترپوان به یکی از مهم‌ترین فنون آهنگسازی تبدیل شده است که به عنوان یک مدخل در برنامه‌های آموزشی ورود پیدا کرده است.

جلسه اول دوره آموزش کنترپوآن

کنترپوان چیست؟

این اصطلاح یک وام‌واژه از زبان فرانسوی است. اما ریشه‌ی آن به زبان لاتین برمی‌گردد که از ترکیب punctus contra punctum مشتق شده است و به معنای «نقطه در برابر نقطه» است. شاید با کمی اغماض بتوان آن‌را «نُت در برابر نُت» تعبیر کرد. در واقع در موسیقی، کنترپوان، رابطه‌ی بین دو یا چند خطِ ملودی (یا صدای) موسیقایی است که از منظر هارمونی به‌هم وابسته و در عین حال از نظر ریتم و کانتور ملودیک مستقل هستند (لایتز، 2008: 95). البته نمی‌توان کنترپوان را به عنوان یک علم، بلکه به عنوان یک فن در قرن بیست‌وُ‌یکم در نظر گرفت.

کنترپوان در قرن بیست‌ویکم

کنترپوان در این قرن، یکی از مهم‌ترین فنون برای یادگیری آهنگسازی است. ما در این شاخه می‌آموزیم که چگونه ملودی بنویسیم. ما با یادگیری فوگ و انوانسیون می‌آموزیم که چگونه با یک ایده‌ی موسیقایی برخورد کنیم. ما با این فن می‌آموزیم که چگونه لایه‌های مختلف صوتی را هدایت کنیم که همه‌ی لایه‌ها به‌درستی شنیده شوند.

چرا ما باید کنترپوان بخوانیم؟

کنترپوان طی سال‌های زیادی که از آموزش آن میگذرد تبدیل به یک شیوه ی خیلی مهم برای تقویت مهارت آهنگسازی شده است. به عبارتی دیگر اگر شما بتوانید یک فوگ بنویسید میتوانید به یک آهنگساز یا نوازنده خوب تبدیل شوید در واقع شما با یادگیری کنترپوان به مهارت های دیگر آهنگسازی و نوازندگی دست پیدا خواهید کرد.

از چه کتاب هایی در این دوره استفاده می شود؟

کتاب­های آموزشی‌ای که در زمینه‌ی آموزش کنترپوان (به‌زبان فارسی) وجود دارند از نظر محتوایی تفاوت چندانی با هم ندارند. درواقع می‌توان گفت تنها روش بیان آن‌ها و روش آموزش آن‌ها متفاوت است. در این‌جا تعدادی کتاب که برای یادگیری کنترپوان می­‌توانید از آن‌ها استفاده کنید را به شما معرفی خواهیم­‌ کرد:

کتاب پلی فونی اثر گریگوریف و مولر با ترجمه‌ی مسعود ابراهیمی.

کنترپوان تنال از علیرضا مشایخی.

کنترپوان مدال از دیوید بایدن با ترجمه‌ی هوشنگ کامکار.

کنترپوان مدال از مارسل دوپر با ترجمه‌ی مصطفی کمال پورتراب.

آموزش کنترپوان از گرادوس اد پارناسوم با ترجمه‌ی اشکان خمسه پور.

کنترپوان مدال از علیرضا مشایخی.

مبانی آفرینش ملودی در آهنگسازی از محمدرضا آزاده فر.

کنترپوان به زبان ساده اچ سی ال استاکز با ترجمه‌ی مصطفی کمال پورتراب.

آموزش پُلیفونی از فرایُنُف با ترجمه‌ی مسعود ابراهیمی.

فوگ و انوانسیون از جان ورال با ترجمه‌ی هوشنگ کامکار.

درباره‌ي علی توکلی