نگاهی به زندگینامه و آثار کیهان کلهر

کیهان کلهر یکی از نوازندگان و آهنگ‌سازان سرشناس ایرانی است که تأثیر بسیاری در آموزش و ترویج موسیقی کلاسیک ایران دارد. ساز تخصصی او کمانچه است؛ اما در نوازندگی سازهای دیگر مانند سه‌تار، تنبور و شاه‌کمان نیز تخصص دارد. کلهر شخصیتی خلاق، پیگیر و فروتن دارد که او را به نوازنده‌ای حرفه‌ای و دقیق با دانش و مهارت فنی بالا تبدیل کرده است.  

کیهان کلهر با زخمه بر پیکر کمانچه، نوایی اصیل و شورانگیز خلق می‌کند که شنودگان را به وجد می‌آورد. او در سبک خود دست به بدعت‌های درست و اصیلی زده است که سبب تفاوت کار او با نوازندگان پیشین شده است. کلهر به دنیایی فراتر از موسیقی پا گذاشته است و با پیوند میان فرهنگ‌های مختلف کشورها، قطعات تلفیقی زیبایی خلق کرده است. یکی از دلایل شهرت فراوان کیهان کلهر نیز به دلیل تلاش‌های بی‌وقفه‌ی او در عرصه‌ی بین‌المللی و شناساندن موسیقی سنتی ایرانی در سراسر جهان است.

کلهر در سنین بسیار پایین، نوازندگی را فراگرفت و به دلیل ممارست و ذوقی که در این راه داشت، در نوجوانی و جوانی با گروه‌های بزرگی همکاری کرد. درک او از موسیقی سنتی ایرانی تنها به ردیف خلاصه نمی‌شود. او تلاش می‌کند تا با شناخت و احیای موسیقی سنتی ایران، آثاری متفاوت با پیشینیان خلق کند.

حسن شهرت و محبوبیت کیهان کلهر تنها محدود به ایران نیست؛ بلکه او از مرزهای فرهنگی و جغرافیایی فراتر رفته است و در سطح بین‌المللی شناخته‌شده و معروف است. همکاری کلهر با بزرگان موسیقی ایرانی و خوانندگان و نوازندگان غیرایرانی، او را به شخصیتی دوست‌داشتنی در جهان تبدیل کرده است. در این مقاله ما قصد داریم تا جزئیات بیشتری از زندگی کیهان کلهر را با هم بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌مند هستید تا با این نوازنده و آهنگ‌ساز ایرانی بیشتر آشنا شوید، با ما همراه شوید.

زندگی‌نامه و فعالیت هنری کیهان کلهر

کیهان کلهر به دلیل تسلط بالایی که در کارش داشت و به دلیل رویکردهای خلاقانه‌اش در عرصه‌ی موسیقی، با بسیاری از بزرگان موسیقی همکاری داشته است. او یکی از برجسته‌ترین و درعین‌حال مبتکرترین نوازنده‌ی موسیقی کلاسیک است که سبکی منحصربه‌فرد دارد. او جوایز زیادی برای فعالیت‌های هنری خود دریافت کرده است.

کلهر در کنار فعالیت‌های حرفه‌ای خود به آموزش نیز می‌پردازد و برای ترویج و حفظ سنت‌های غنی موسیقی ایرانی در سراسر جهان کلاس‌های آموزش برگزار می‌کند. کمک‌هایی که کلهر به شناخت موسیقی ایرانی در کشورهای مختلف کرده است بر کسی پوشیده نیست.

کیهان کلهر از کودکی با انواع موسیقی آشنا شده است. پدر او علاقه‌ی زیادی به فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف موسیقی داشت و موسیقی‌های کردی، ترکی و عربی را در خانه گوش می‌داد. او کلهر را تشویق می‌کرد تا با سبک‌های مختلف موسیقی آشنا شود و برای یادگیری آن‌ها تلاش کند. شاید خلاقیت و نبوغی که کلهر در ایجاد آثار متفاوت دارد، نتیجه‌ی شناخت زودهنگام او از عناصر کلاسیک موسیقی ایرانی است.

سال‌های کودکی تا خروج از ایران

کیهان کلهر در 3 آذر سال 1343 در شهر تهران به دنیا آمد. خانواده‌ی او اصالتاٌ کردی بودند و پدر او – عباس حیدری کلهر – نوه‌ی مهرعلی‌خان بود. مهرعلی خان یکی از خان‌های ایل کلهر بود که این ایل دومین ایل بزرگ در کشور ایران و بزرگ‌ترین ایل در استان کرمانشاه محسوب می‌شود.

عباس حیدری کلهر در وزرات کشاورزی کار می‌کرد و کارمند عالی‌مرتبه‌ی این وزارت به شمار می‌رفت. خانواده‌ی کلهر علاقه‌ی زیادی به موسیقی داشتند و کیهان کلهر از سنین بسیار پایین با ساز و موسیقی آشنا شد. البته در خانواده‌ی او نوازنده‌ای وجود نداشت؛ اما عشق این خانواده به موسیقی سبب شده بود تا همیشه قطعات اصیل و باکیفیت در خانه پخش شود. مادر او که اقدس نام داشت، گاهی و برای دل خود، تصنیف‌های کردی را در خانه می‌خواند. او صدای بسیار خوبی داشت. کیهان این تصنیف‌های کردی مادر را به طور کامل از او آموخت.

خانواده‌ی کلهر حمایت‌های زیادی از او در زمینه‌ی یادگیری موسیقی کردند. این حمایت‌ها، مسیر ورود کلهر را به انجام فعالیت‌های حرفه‌ای هموار کرد و سبب شد تا در کودکی بتواند علاقه‌ی خود را پیدا کند. به‌طوری‌که کیهان یادگیری موسیقی و نواختن ساز را از پنج‌سالگی آغاز کرد. او در سن 12 سالگی به‌صورت حرفه‌ای در حوزه‌ی موسیقی فعالیت می‌کرد.

کلهر صدای کمانچه نوازی «علی‌اصغر بهاری» را می‌شنود و علاقه‌ی زیادی به این ساز پیدا می‌کند. کلهر بارها در مصاحبه‌های مختلف بیان کرده است که «بهاری» الگوی او در نواختن کمانچه است. علی‌اصغر بهاری یکی از نوازندگان بزرگ کمانچه  در کشور است که این سازِ در حال فراموشی را دوباره، زنده کرد. بهاری زمانی کمانچه دست گرفت که اکثر مردم با دیده‌ی تحقیر به این ساز می‌نگریستند. در آن زمان این ساز را مختص مطربان دوره‌گرد می‌دانستند.

بهاری با اجرای بی‌نظیر خود با کمانچه در رادیو از سوی دانشگاه تهران برای تدریس این ساز دعوت می‌شود و این ساز نه‌تنها در ایران که در کشورهای مختلف جهان شناخته می‌شود. تسلط کامل بهاری بر روی قطعات ضربی و ردیف موسیقی، تأثیر فراوانی بر کیهان کلهر گذاشت؛ اما از آن‌جا که پیداکردن استاد در این زمینه برایش دشوار بود او ابتدا به سراغ یادگیری سنتور و ویولن و چند ساز دیگر رفت. تا این‌که با شناخت ردیف‌های موسیقی، پس از 12 سالگی به سراغ کمانچه رفت و این ساز همه‌ی زندگی کلهر شد.

به این ترتیب بود که با فعالیت‌ها و تلاش‌های علی‌اصغر بهاری، حسین یاحقی، اردشیر کامکار و پس از آن‌ها کیهان کلهر، جان دوباره‌ای بر پیکر بی‌جان کمانچه دمیده شد و این ساز از کنج عزلت بیرون آمد.

خانواده‌ی کلهر زمانی‌که او دوره‌ی اول دبیرستان را می‌گذراند، به کرمانشاه برگشتند. در این شرایط کیهان به همراه برادرش کامران، در ارکستر رادیو – تلویزیون کرمانشاه به فعالیت پرداختند. پخش فعالیت هنری این دو برادر از رادیو و تلویزیون سبب شد که آن‌ها خیلی سریع توسط موسیقی‌دانان موسیقی کرمانشاه شناخته شوند و موردتوجه قرار گیرند.