کتاب پیدایش موسیقی مردم پسند در ایران ساسان فاطمی

مقدمه

کتاب پیدایش موسیقی مردم پسند در ایران، چنانکه از نام اصلی‌اش پیداست، به پیدایش موسیقی مردم پسند در ایران می‌پردازد، اما این تنها دل مشغولی آن نیست. عنوان دوم نشان می‌دهد که بحث بر سر مفاهیمی که امروزه در طبقه‌بندی عمده‌ی موسیقی‌ها محل مناقشه‌اند نیز بخشی از محتوای این کتاب را تشکیل می‌دهد.

در واقع، نام‌گذاری موسیقی‌ای که موضوع اصلی این کتاب است و «مردم پسند» دانستن آن، که معادل انگلیسی popular music گرفته شده است، نمی‌تواند بدون بحث درباره‌ی علت این نام‌گذاری و تعیین جایگاه این موسیقی در میان موسیقی‌های دیگر، که در ادبیات موسیقی‌شناسی معمولا «کلاسیک» و «مردمی» نامیده می‌شوند، صورت گیرد کتاب پیدایش موسیقی مردم پسند در ایران، بنابراین، نه تنها قصد دارد شکل‌گیری موسیقی مردم پسند در ایران را مطالعه کند، بلکه این بلند پروازی را دارد که این نوع موسیقی را به یک نوع عمده در جهان موسیقی پیوند زده، در طی بحث نظری، موقعیت این نوع عمده را در کنار انواع دیگر تا آنجا که در توانش است به روشنی نشان دهد.

سرفصل‌های کتاب پیدایش موسیقی مردم پسند در ایران عبارت‌اند از:

۱. یک‌گونه‌ی سبک شهری: تصنیف
۲. تحول تصنیف
۳. طبقه‌بندی موسیقی‌های شهری
۴. موسیقی مردم‌پسند در فرهنگ ایران.

لازم به ذکر است که موسیقی مردم پسند محصول جامعه‌ی مدرن است و برای نخستین بار در غرب شکل گرفت و به انحاء مختلف با دو نوع بزرگ دیگر، یعنی کلاسیک و مردمی، پیوند دارد. موسیقی مردم پسند در جوامعی که فرهنگ موسیقایی دوقطبی دارند از رسانه‌ای شدن و کالایی شدن گونه‌های ساده‌ی موسیقی کلاسیک به وجود می‌آید و در مراحل ابتدایی پیدایش خود با موسیقی کلاسیک همان فرهنگ در هم می‌آمیزد. در ایران نیز پیدایش موسیقی مردم پسند از همین قاعده پیروی کرده است گونه‌ی ساده و همه پسند موسیقی کلاسیک ایرانی، یعنی «تصنیف»، در چارچوب مناسبات اقتصاد بازار و رسانه گسترش یافته و موسیقی مردم پسند ایرانی را شکل داده است. این موسیقی در ابتدای پیدایش خود، در سبکی رادیویی موسوم به سبک «گلها»، با موسیقی کلاسیک ایرانی آمیختگی داشته است.