کتاب اتنوموزیکولوژی یک مقدمه‌ی بسیار کوتاه تیمتی رایس

یادداشت مترجمین

کتاب اتنوموزیکولوژی یک مقدمه‌ی بسیار کوتاه همانطور که از نامش بر می آید، مقدمه ایی است کوتاه اما بسیار جامع و روشنگر درباره‌ی دانش شناخت موسیقی اقوام یا اتنوموزیکولوژی در جهان امروز در پی ترجمه و انتشار سه اثر مهم و مرجع در این رشته یعنی انسان شناسی موسیقی (آلن مریام-۱۹۶۴)، انسان چگونه موسیقایی است (جان بلکینگ – ۱۹۷۴) و اتنوموزیکولوژی (یاپ كونست – ۱۹۵۰)، اکنون با انتشار اتنوموزیکولوژی، یک مقدمه ی کوتاه (تیمتی رایس – ۲۰۱۲) می توانیم بگوییم امروز چند عنوان اصلی از کتاب های تاثیرگزاری جریان ساز و در دانش اتنوموزیکولوژی را به زبان فارسی در دوست داریم.

در پنجاه سال گذشته منابع منتشر شده‌ی این رشته به زبان‌های مختلف و با موضوعات متنوع در جهان آنقدر متعدد است که نمی توان اثری را بر دیگری ترجیح داد اما در سیر تاریخی این رشته، چهار کتاب نامبرده جزو بارزترین و مهم ترین آثار بوده اند؛ آثاری که هر یک در زمان انتشار خود باعث جهت دادن به سمت و سوی فکری و ساختن و هدایت جریان های مهم در علم شناخت موسیقی بوده اند. در این کتاب که با فاصله ی زمانی بسیار زیادی با سه عنوان دیگر نوشته شده می بینیم که همواره از مریام، بلکینگ و کونست یاد می شود و همین امر نشان می دهد که این کتاب ها در میان آثار بیشار، هنوز اهمیت بنیادین، ساختاری و مرجعیت خود را در طی نیم قرن پژوهش و تفحص، حفظ کرده اند.

درباره‌ی نویسنده کتاب اتنوموزیکولوژی

تیمتی رایس یکی از اتنوموزیکولوگ‌های برجسته و استاد دانشگاه یو. سی. ال. ای در آمریکا است. ایشان با ارائه ی نظریات مهم در زمینه ی مدل های تحقیقاتی و معرفی حوزه های پژوهشی متفاوت در سال انتشار این کتاب، جهان ذهنی اتنوموزیکولوگ ها را تا حدود قابل توجهی بازتعریف و گسترده تر کرد. در اینجا فصل های مختلف کتاب را معرفی نمی کنیم زیرا عناوین و مباحث آنقدر روشن و صریح آورده شده اند که نیازی بر توضیح اضافه بر آن وجود ندارد و به طور خلاصه اشاره می شود که این کتاب در سه فصل پردازش شده است: فصل اول و بخش‌های مختلف آن به تاریخ بخش دوم به آنچه انجام شده و بخش سوم به رویکردهای تازه و ممکن در این رشته می پردازد. درست مانند آلن مریام، در اینجا نیز علاوه بر مبانی این علم، حوزه های پژوهشی و مطالعاتی متفاوتی معرفی می شوند که هر یک می توانند سرآغاز پژوهش‌های بنیادین دیگری باشند.

شناخت موسیقی، این هنر مبتنی بر حیات، اندیشه، خرد و سرشار از زیبایی بدون تردید با ش ناخت انسان و ذهن او در پیوند است و این کتاب به واقع مقدمه ای کوتاه بر دنیای ذهنی بسیار فراخ و گسترده‌ی دانشی است که می تواند ما را در شناخت انسان از منظر موسیقی هایی که می سازد، اجرا می کند و می شنود، یاری کند. تلاش کردیم تا متنی سلیس و روان از مباحث این کتاب ارائه شود و در ویرایش نهایی بر اساس اصول فرهنگستان ادب فارسی عمل کرده ایم. از منظر واژه شناختی برخی واژه ها مانند ملودی، ریتم، ایدیوگرافی، دیسکورس وغیره را ترجمه نکرده ایم و در هر کجا که فکر کردیم واژه ی انگلیسی می تواند به درک برابر نهاد فارسی آن کمک کند دیکته ی آن را در پانویس همان صفحه آورده ایم.

از پروفسور تیمتی رایس بسیار سپاسگزاریم که فرصت و اجازه‌ی انتشار این کتاب به زبان فارسی را به ما دادند. از خانم نگار مفیدی و آقای شروین مفیدی از انتشارات پارت که امکان چاپ این کتاب را فراهم کردنا۔ نیز سپاسگزاریم.

مریم قرسو – رضا حسینی بقانام شهریور ۱۳۹۶ – تهران

مقدمه‌ نويسنده

یادداشت پروفسور تیمتی رایس

این کتاب کوتاه تاریخچه ی مختصر علم اتنوموزیکولوژی، به عنوان یک رشته ی مطالعاتی موسیقی جهان و برای مخاطبان جهان وطنی است. موضوع ناشناخته همان چیزی است که می توان آن را اتنوموزیکولوژی ملی نامید. سال های طولانی در کشورهای بسیار، محققان محلی نظریه ها و روش‌های جریان جهانی اتنوموزیکولوژی را اخذ اقتباس و ارزیابی کردند و پس از آن نظریه ها و روش های خود را مجددا مرور کرده و از این دستاوردها، روش‌های جدید و مهمی را برای نشان دادن زندگی موسیقایی، قومی، منطقه ای و ملی به ما معرفی کردند. محققان ایرانی نیز شروع به این کار کرده و سهم عمده ای در گفتمان جریان نوپای  اتنوموزیکولوژی ملی داشته اند.

من بسیار خوشحال هستم که این مقدمه ی کوتاه به فارسی ترجمه شده است و بسیار خرسند خواهم بود اگر بدانم این کتاب در راستای ایجاد روش های جدید و کار بر روی پروژه های محققان نسل بعدی موسیقی و سنت های موسیقایی ایران مفید واقع شده است.

تیمتی رایس آگوست ۲۰۲۰

قدردانی

حتی کتاب کوتاهی مانند کتاب اتنوموزیکولوژی یک مقدمه‌ی بسیار کوتاه نیاز به کمک افراد بسیاری دارد. باعث خوشحالی من است که در اینجا از کسانی که به من کمک کرده اند تشکر کنم. ابتدا باید از نانسی تاف از انتشارات دانشگاه آکسفورد به خاطر اعتماد به کار من و همکار ایشان خانم سوزان ریان به خاطر معرفی ایشان به من تشکر کنم. دو دانشجوی دانش آموخته دانشگاه یو. درس. ال، ای.، یاتی کاو کاونتری وکتی استافلبيمه در بخش پژوهش کمک زیادی با من کردند. دانش جویان‌دانش آموخته عفری ون دن اسکات در دانشگاه نورث وسترن وسوند کلدسن از دانشگاه لیمریک دوپیش نویس نخستین کتاب را خوانده و نظرات جالب توجهی ارائه دادند که از ایشان هم تشکر می کنم.

برخی از دانشجویان قدیمی نیز پیش نویس اولیه را خواندند و برخی اشکالات را در محتوا و سبک کتاب اتنوموزیکولوژی یک مقدمه‌ی بسیار کوتاه به من یادآور شدند: مایکل باکان، السلی هال، جاناتان ریتر، لوئيس ورازن. از همکارانی که از این کتاب در سمینارهای خود استفاده کردند سپاسگزاری می کنم. تینتی کولیه از دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا، اینانارودیتسکایا از دانشگاه نورث وسترن، کولین کیگلی از دانشگاه لیمریک و دبورا وانگه از دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید، جز این دسته از همکاران هستند. دانشجویان آنها نیز هر کدام به شکلی به من کمک کردند و باعث ازدیاد خوانندگان کتاب حتی توسط والدین خود شدند. در نهایت، از کثلین رایس، دخترعمویم که دانشجوی دکترای من هستند، به خاطر ویراستاری کردن پیش نویس تشکر می کنم.

همکاران من نیز کمک های زیادی به من کرده و عکسهای این کتاب را در اختیار من قرار دادند. نام افرادی که عکس هایشان در کتاب استفاده شده در فهرستی ارائه شده و من از آنها به خاطر اجازه استفاده، تشکر می کنم.همچنین از افراد دیگری که به هر عنوان به من کمک کردند باید تشکر کنم: لارس کریستین کوچ از آرشیو فونوگرام برلین؛ تاد هاروی از مرکز زندگی قومی آمریکا، کتابخانه کنگره؛ ويکاريوس لازلو و بوکی ویراژ از آرشیو بارتوک در آکادمی علوم مجارستان و گابور وازارلى وارث بارتوک؛ دایان ترامه از کتابخانه بین المللی موسیقی آفریقا؛ استفانی اسمیت از موسسه اسمیتسونیان؛ آرون بیتل و مارین راسل از آرشیو اتنوموزیکولوژی یو. سی. ال. ای؛ گریگوری براز؛ پل برلینر، دیوید کوپر؛ استیون فلد۱۲؛ کاترین شاگدورن ۱۳ الن کسکوف ؛ باربارا و آی. جی. ریسی؛ سونیا سیمن ، زو شرینیان و کتلین ون بارن.