کتاب تاریخ هنر اثر ارنست گامبریج

درباره کتاب تاریخ هنر اثر ارنست گامبریج

اگر از طرفداران هنر به خصوص هنر تجسمی باشید و یا از دسته کسانی که تحصیلاتشان مربوط به این رشته است؛ حتما برای یک بار هم شده این سخن را خوانده یا شنیده‌اید: «در واقع چیزی به نام هنر مطلق وجود ندارد، فقط هنرمندان وجود دارند. هنرمندان [یا به مفهوم اخص نقاشان] زمانی کسانی بودند که کلوخه‌ای رنگین از زمین بر می‌گرفتند و شکل گاومیش و شکل دیگر حیوانات را بر دیوار غارها رسم می‌کردند. در روزگار ما نقاشان رنگ‌هایشان را حاضر و آماده می‌خرند و پوسترهای تبلیغاتی طراحی می‌کنند و در این فاصله بلند تاریخی، چه اتفاق‌های بزرگ و کوچکی که نیفتاده است. ایرادی ندارد که همه این فعالیت‌ها را هنر بنامیم، مشروط به آنکه در نظر داشته باشیم که واژه هنر در زمان‌ها و مکان‌های مختلف با معانی و مصادیق بسیار متفاوتی به کار رفته است.»

متن بالا نوشته ارنست گامبریج؛ نویسنده کتاب تاریخ هنر است. ارنست گامبریج، نویسنده و مورخ اتریشی_انگلیسی متولد 1909 بوده است. وی فارغ‌التحصیل رشته باستان‌شناسی بوده و در کارنامه کاری وی می‌توان به عضویت در موسسه تحقیقاتی واربورگ و تدریس در دانشگاه‌های مطرحی مانند هاروارد و آکسفورد؛ اشاره کرد. او در سال 1950 کتابی را نوشت و منتشر کرد که هنوز هم؛  بعد از چندین سال، می‌توان آن را در دسته پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین کتاب در میان علاقمندان به هنر و تاریخ هنر، مخصوصا هنرهای تسجمی دانست.

نیویورک‌تایمز درباره تاریخ هنر اینگونه گفته است: «پرفروش‌ترین کتاب هنری کشور که چاپش هیچ‌گاه قطع نشده و همواره متقاضی دارد.». این کتاب در لیست صد کتاب برتر غیرداستانی نیویورک‌تایمز نیز می‌باشد.

در چندین سال اخیر، کتاب مجددا به روز رسانی شده و کیفیت تصاویر بهتر شده و بالاتر رفته است. نقشه، آثار و اطلاعات مربوط به آثار هنری جدید نیز در کتاب ذکر شده است.

تاریخ هنر از بیست‌وهشت فصل تشکیل شده است؛ عناوین فصل‌ها، به ترتیب، شامل موارد ذیل می‌شود: «شگفتی‌های آغازین»، هنر خدمت جاودانگی»، «بیداری بزرگ»، «قلمرو زیبایی»، «تسخیرکنندگان جهان»، «انشعاب بزرگ»، «نگاهی به شرق»، «هنر غرب در بوته آزمایش»، «کلیسای مبارز»، «کلیسای بزرگ»، «درباریان و شهرنشینان»، «تسخیر واقعیت»، «سنت و نوآوری: نیمه دوم قرن پانزدهم در ایتالیا»، «سنت و نوآوری: قرن پانزدهم در شمال اروپا»، «اوج هماهنگی»، «نور و رنگ»، «گسترش رنسانس در شمال آلپ»، «بحران هنر»، «تنوع دیدگاه‌ها»، «آیینه طبیعت: هلند در قرن هفدهم»، «قدرت و شکوه؛ قسمت اول»، « قدرت و شکوه؛ قسمت دوم»، «عصر خرد»، «گسست عنصر»، «انقلاب پایدار»، «در جست‌وجوی معیارهای نوین»، «هنر تجربی» و «تاریخ بی‌انتها».

سیر کلی کتاب اینگونه تدوین شده که ابتدا کار خود  از هنر ماقبل تاریخ و فرهنگ‌های بومی آغاز می‌کند و سپس نگاهی به هنر در یونان و روم دارد. پس از آن به بررسی هنر اروپای مرکزی پرداخته و در آخر هنر اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 میلادی در آمریکا، انگلستان و فرانسه را مورد توجه قرار داده است.

از نکات حائز اهمیت در کتاب هنر در تاریخ زمان؛ بررسی تاریخ هنر به لحاظ جغرافیایی و منطقه‌ای است. در قسمتی از آن، ارنست گامبریج، اینگونه نوشته است: «نمی‌دانیم که هنر چگونه آغاز شده است، همان‌گونه که نمی‌دانیم زبان چگونه آغاز شده است. اگر معنای هنر را فعالیت‌هایی چون ساختن معابد و خانه‌ها، آفریدن تصویرها و تندیس‌ها یا بافتن نقش و نگارها بدانیم، هیچ مردمی در هیچ نقطه از جهان نیستند که عاری از هنر باشند؛ ولی اگر مرادمان از هنر گونه‌ای از تجملات زیبا، اشیاء روح‌نواز موزه‌ها و نگارخانه‌ها با تزئینات گران‌بهای مهمانخانه‌ها و جز این‌ها باشد، باید بدانیم که واژه‌ی هنر به این مفهوم دیرزمانی از تداولش نمی‌گذرد و بسیاری از بزرگ‌ترین معماران، نقاشان و مجسمه‌سازان روزگاران گذشته هیچ‌گاه تصوری از آن در ذهن نداشته‌اند. بهترین راه درک این تفاوت [تعابیر دوگانه‌ی هنر] این است که به معماری توجه کنیم. همه می‌دانیم که ساختمان‌های زیبا وجود دارند و برخی از آن‌ها به‌راستی آثار هنری محسوب می‌شوند، ولی به‌ندرت ممکن است ساختمانی در هر نقطه از جهان ساخته شده باشد که مورداستفاده‌ی خاصی برایش منظور نشده باشد، آنان که از این ساختمان‌ها به‌عنوان مکان‌های عبادی یا تفریحی، یا به‌عنوان محل زندگی استفاده می‌کنند، آن‌ها را قبل از هر چیز، براساس معیارهای سودمندی ارزیابی می‌کنند. ولی مستقل از این ملاحظه، ممکن است طرح یا نسبت‌های ساختاری بنا را بپسندند یا نپسندند، و زحمات معمار کاردان آن را در بنا کردن نه‌تنها یک ساختمان قابل‌استفاده بلکه ساختمانی «خوب و درست، تحسین کنند. درگذشته مردم نسبت به نقاشی‌ها و تندیس‌ها اغلب نگرش مشابهی داشتند.

آن‌ها را صرفاً آثار هنری نمی‌پنداشتند بلکه برای آن‌ها، نقش و کارکرد معینی قائل بودند. اگر کسی نمی‌دانست که بناها برای پاسخ‌گویی به کدام ضرورت‌ها ساخته شده‌اند، نمی‌توانست داوری و اظهارنظر معتبری درباره‌ی آن‌ها داشته باشد. به همین قیاس، بعید است که بی هیچ‌گونه آگاهی از هدف‌های کاربردی هنر گذشته، بتوانیم به فهم آن نائل آییم. هرچه بیشتر در مسیر تاریخ به گذشته بازگردیم، هدف‌هایی را که هنر می‌بایست در خدمتشان قرار گیرد، معین‌تر و در عين حال شگفت‌انگیزتر می‌يابیم. اگر شهرهای کوچک و بزرگ را ترک گوییم و به روستاها برویم، و یا فراتر از آن، اگر از کشورهای متمدنمان جدا شویم و به سرزمین‌هایی سفر کنیم که مردمانشان هنوز در اوضاع‌واحوالی همانند اوضاع‌واحوال زندگی اجداد بسیار دور ما به سر می‌برند، خواهیم دید که در آن‌ها هم هنر، نقش کاربردی و سودمندانه ی خود را داراست. ما این مردمان را ابتدایی» می‌ناميم، نه به ‌علت آن‌که انسان‌هایی ساده‌تر از ما هستند – فرایندهای اندیشه‌ی آن‌ها اغلب از فرایندهای اندیشه‌ی ما پیچ‌وتاب‌های بیشتری دارند – بلکه چون به وضعیتی نزدیک‌ترند که همه‌ی افراد بشر زمانی از آن برون آمده‌اند. برای این مردمان ابتدایی، بین ساختمان و تمثال‌سازی – تا جایی که به سودمندی آن‌ها مربوط می‌شود – تفاوتی وجود ندارد.»

در ایران، تاریخ هنر توسط نشر نی در سال 1379 به چاپ رسیده و ترجمه کتاب بر عهده علی رامین بوده است. نسخه پی‌دی‌اف کتاب در اپلیکیشن‌های کتاب‌های الکتریکی نیز در دسترس است. اگر به دنبال دانشنامه‌ای جامع درباره هنر تجسمی هستید و در عین حال می‌خواهید از پروسه کتاب‌خوانی خود لذت ببرید و چشمانتان را مهمان تصاویر زیبایی کنید؛ تاریخ هنر اثر ارنست گامبریج؛ بهترین انتخاب خواهد بود.

مقدمه کتاب تاریخ هنر

کتاب تاریخ هنر اثر ارنست گامبریج، این اثر یکی از مهم‌ترین آثار موجود در حوزه‌ی تاریخ هنر است که سیر تاریخی تکامل هنر را با زبانی شیوا و قابل‌فهم روایت می‌کند. این اثر در دانشگاه‌های معتبر دنیا تدریس می‌شود و به بیش از بیست‌وپنج زبان دنیا ترجمه شده است.

کتاب تاریخ هنر اثر ارنست گامبریج دایره المعارفی کامل و جامع در حوزه‌ی هنر است که شامل عکس‌های آثار هنری است.