کتاب نظریه و رهیافت ارف شول وِرک

پیشگفتار کتاب نظریه و رهیافت ارف شول وِرک

کتاب نظریه و رهیافت ارف شول وِرک، شول ورک نام رهیافتی است که کارل ارف و همکارانش برای آموزش موسیقی به کودکان ابداع کردند. از عبارت ارف – شول ورک بر می آید که نامی باشد برای اشاره که دسترنج شخصی به نام آرف، اما در حقیقت و چنان که خود کارل ارف، آهنگساز و سورن شناس آلمانی، هم اذعان و اصرار داشت. این نام، نام رهیافتی است در آموزش موسیقی به کودکان و از تلاش کارل ارف و جمعی از همفکرانش، از جمله گونیلد، حاصل آمده است.

مقدمه

در زبان آلمانی، اصطلاح شول ورک (Schulwerk) به معنی کار مدرسه ای به کار می رود و از عبارت «کار مدرسه ای» بر می آید که طرحسونی و اصول روشنی باید وضع شود تا امر آموزش پیش برود، در حالی که اصل و سخ و مبادی و واژدهابی از این دست بر همان مفهومی دلالت می کند که روش می خوانیم و در میان روش شناسی های آموزش موسیقی به کودکان، هیچ کداموی ادامه دهندگان راه ارف – شول درک از «روش» پرهیز ندارند.

پس گرف و مردان از کدام منظر تدبیر آموزشی شان را روش نمی داند و تأکید دارند که این میر را با واژه‌ی رهیافت» وصف کند؟ اصلاح روش برگردانی است از واژهی «مد» که خود از واژه‌ی یونانی متدوس (Methodos) به معنای معرفت جویی یا تعقیب دانش مشتق شده. روش یا همان متد در زیر بنای توسعه‌ی علم مدرن جای دارد و می‌توان گفت که نهدهای  دانشگاهی به یاری (روش ها) بوده است که در تکثیر و توسعه نظریه های متفاوت کامیاب بوده اند. البته بسیاری از فیلسوفان و منتقدان علم همین خصلت روش‌باروری و یکپارچگی روشمندانه و مانعی بر راه نقد و خود اصلاح گری علم شمرده و آن را مهمترین عامل باز ایستادن فرد از رشد آزادانه حوانده اند.

کارل ارف و همکارانش نیز بر این امر واقف بودند که روش و قیدهای آموزشی گاه همچون افساری بر گرده‌ی خلاقیت به کار می افتد و از همین روی هم کوشیدند تا چاره ای برای آموزش موسیقی بیابند تا در عیں انتقال دانش موسیقی به کودکان، خلاقیت آن ها را نیز بیدار کنند.در ۱۹۴۷، اردف رویای آزمودن شیوهای نوین در آموزش ریتم در سر داشت. جریان جستجوهایش برای تحقق این رؤیا به این سیجه رسید که ريتم در گوهر کلام موسیقی، و حرکت جای دارد. ارف و همفکرانش در مدرسه ی گوتر  و بعدها در دانشکده ی کارل ارف طراحی در انداختند تا در مراحل مختلف آمورش، این سه‌بن مایه با هم ترکیب شود و به واسطه ی آن هر آموزان به درجه ی بالایی از رهایی خلاقانه دست یابند و به سوی کنشی هنرمندانه هدایت شوند.

گام نخست ارف  این بود که استفاده از پیانو در آموزش  را کنار گذاشته و به جای آن از سازهای کوبه‌ایی ساده‌ای چو‌ں زنگوله‌ها خاشخاشک ها، سنج ها و طبل ها به کار گرفته شود. استفاده از این ابزار ساده فرصتی بود تا موسیقی و حرکت در تسلسلی توامان رخ دهند و در نتیجه درک هنرجو از پدیده ای که در خلقتش دست داشت رشد می کرد ابداع سازهایی که امروز به نام ساز های ارف می شناسیم در نتیجه همین اندیشه ممکن شد.

در نیمه ی نخست سده‌ی بیستم، ایده هایی چون کمینه گرایی در شاخه های مختلف هنری اقبال یافت و ارف هم با بهره گیری از همین ایده ها و اندیشه‌ی برگشت به  سرچشمه، اصطلاح «موسیقی بنیانی» را برای رهیافت آموزشی خود برگزید.

فرزان فرنیا زمستان 1394

هر کسی با اُرف – شول وِرکِ امروزی دست و پنچه نرم کرده باشد، پرسش های بسیاری در ذهن دارد:

اُرف – شول وِرک از کجا ریشه می گیرد؟ این مکتب از کدام متن اجتماعی – فرهنگی برخاسته است ؟ چگونه می توان انتشار و گسترش پیش بینی نشده ی این مکتب را در کشور ها و قاره های گوناگون توضیح داد ؟ وجه های ثابت اُرف – شول وِرک کدام اند و کدامین جنبه هایش در پنجاه سال گذشته توسعه یافته ودگرگون شده اند ؟ نویسندگان شول وِرک ، همکارانشان ، و جانشینان آن ها از همان روزهای نخست مدرسه ی گونتر تا امروز ، در کتاب ها ، مقاله ها ، و ضمیمه ها کوشیده اند تا به این پرسش ها و بسیاری از پرسش های دیگر پاسخ دهند. گفته های آن ها روزنه ای است رو به زمینه های تاریخی ، ارتباط ها ، و روند توسعه یابی اُرف – شول ورک . این کسان بنیان هایی را توصیف کرده اند که امروز از داشته های مشترک ما به شمار می رود ، مقصود همان آموزش شناسی موسیقی و حرکت است ، اما شمار اندکی هستند که از خاستگاه های این داشته ی مشترک با خبر باشند.