کتاب شیوه سنتورنوازی اثر پشنگ کامکار

مقدمه

کتاب شیوه سنتورنوازی، تالیف پشنگ کامکار، شامل متد آموزش سنتور برای علاقه‌مندان به این ساز می‌باشد. قطعات و ملودی‌های کتاب شیوه سنتور‌نوازی، به نحوی تنظیم شده‌اند که هنرجو برای تمرین آن‌ها نیاز به تغییر کوک ساز ندارد. و این نکته قابل اشاره است که بعضی از قطعات کتاب شیوه سنتور‌نوازی به صورت ساده‌تر از اصل آن به رشته تحریر در آمده‌اند تا به این ترتیب، پیشرفت تمرینی هنرجو از هر نظر تسهیل گردد و در ابتدای کار با هیچ مشکل غامض و پیچیده‌ای مواجه نشود.

درباره‌ی ساز سنتور

سنتور یکی از خوش صداترین و قدیمی‌ترین سازهای ایرانی است. ساخت آن را به فیلسوف نظریه پرداز و موسیقیدان بزرگ، ابونصر فارابی (متوفای ۹۵۰ میلادی) نسبت داده‌اند. پس سنتور عمری افزون بر هزار سال دارد. از روزگار ابونصر فارابی و به روایتی دیگر از زمان سلسله ساسانی تا به امروز تقریبا به همان شکل اولیه باقی مانده است. اما نکته مهم، تکنیک و سبک نوازندگی آن است که بی‌شک در گذر زمان یکسان نمی‌ماند. زیرا تجربه آموزشی، فکری، عاطفی و به طور کلی درک و شعور نوازنده با زمان دگرگون می‌شود و این امر به نوبه خود لزوم نو جویی و تحول در روش‌های آموزشی را مطرح کرده و مورد تایید قرار می‌دهد.

درباره‌ی موسیقی ایرانی

موسیقی یک جریان دائما نو شونده است که بیکرانگی طبیعت و هستی، محرک اصلی تحول‌پذیری و تنوع نامحدود آن است. ولی متاسفانه عرف سنتی، موضوع آموزش نوازندگی را تنها در محدوده یک بخش از موسیقی ایرانی یعنی ردیف، محدود و منحصر می‌کند. به نحوی که گویی جز آن وجه دیگری متصور نیست. نکته مهم این که در این الگو، نه تنها درس استاد، بلکه ذوق و پسند و سلیقه و حتی حرکات و عادات فردی او نیز مورد تقلید قرار می‌گیرد. در روش نوین آموزشی، اصل بر تقویت انگیزه‌های نوجویی و پرورش ذوق و سلیقه پویان و ترویج روحیه خلاق است این مهم به ویژه در موسیقی، ده چندان اهمیت دارد. زیرا یکی از خصوصیات برجسته موسیقی امکان خلاقیت نامحدود آن است. بی اعتنا به این اصل مهم نه از لحاظ نظری صحیح است و نه از لحاظ نتیجه مفید. تحمیل شکلی از موسیقی به ویژه برای نسل نوجو و تازه کار، همواره نتایج دلسرد کننده‌ای داشته است.

در روش سنتی، آموزش سنتور الزاما باید از مجرای یادگیری ردیف عبور کند. به عبارت دیگر پرورش مهارت نوازندگی، تابعی از فراگیری ردیف قلمداد می‌گردد. حال آنکه سنتور‌نوازی و ردیف‌نوازی دو مطلب جداگانه‌اند. یادگیری هر کدام، راه و روش خاص خود را طلب می‌کند. تجربه نشان داده که یکسان انگاری این دو، کار هنرجوی تازه کار را با مسائل و مشکلات بسیار مواجه می‌سازد. هنرجو ابتدا باید ظرفیت‌های صوتی و جنس صدای ساز را بشناسد و همچنین بر تکنیک‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای سنتور‌نوازی مسلط گردد. یادگیری ردیف، هدفی است که می‌تواند بعد از این مرحله مورد پیگیری قرار گیرد. از این رو استفاده از قطعات و ملودی‌های زنده و پرتحرک، به جای قطعات مهجور و فراموش شده کارآیی بهتر و مفیدتر دارد. به همین منظور قطعات تمرینی کتاب شیوه سنتور‌نوازی نوعا از موسیقی محلی مناطق مختلف ایران و در چند مورد نیز از موسیقی ملل انتخاب شده‌اند.