کتاب هارمونیا شهاب اثر طالقانی

پیش درآمد

کتاب هارمونیا جستاری در خاستگاه‌های علم هارمونی و کارکرد آن در پیدایش فلسفه اثرشهاب طالقانی، نخستین فیلسوفان یونانی، همگی در درجه ی نخست ریاضیدانانی بزرگ بودند که دانش ریاضی را به منظور پژوهش ناب گسترش داده و رهیافتی نظری بدان در پیش گرفتند. مهم ترین کشف آنان در دانش ریاضی، مسألهی (تناسب» بود که در پرتو آن، دانش های دیگری چون هندسه، جغرافیا، ستاره شناسی و موزیک، هریک در پرتو این رویکرد، ساختاری تازه یافتند.

بر این رویکرد ریاضیک به علم موزیک، پیدایش «هارمونی» و در نتیجه ی آن، نگاهی کمیت گرایانه تر به علوم دیگر بود. یافتن این که چهار کمیت می توانند دو به دو با یکدیگر هم ارز باشند، منجر به پیدایش فواصل موزیکی گردید. در گام بعدی، آنان دریافتند که پی آیی و پی رفت ” فواصل موزیکی از سامانی ریاضی برخوردار هستند و بنابراین می توان این سامان را به زبان ریاضی نوشت. گسترش این ایده به دیگر پدیده های جهان، باعث پیدایی این رویکرد شد که همان سامان ریاضیک بر تمامی پایانه های جهان، به ویژه کیهان و آنچه در آسمان می گذرد فرمانرواست.

از این رو اسمان، نه دیگر چون جایگاهی وحشت انگیز، خدای گونه و پر هرج و درج، آن گونه که همپودس در یزدان خاست (تئوگنی) خویش تفسیر نموده بود، چونان پدیده ای سامان مند و دریافتنی، یعنی کیهان (گسس) انگار می شد…

پرسش اصلی در این اثر، چیستی هارمونی، خاستگاه آن و کارکردش در شکل‌گیری اندیشه‌ی فیلسوفان پیشاسقراطی است. اما آیا هارمونی برآمده از دل موزیک و آواهاست، یا برآمده از دل ریاضی؟ نویسنده برای پاسخ به این پرسش ریشه‌های پیدایی مفهوم هارمونی در یونان باستان را واکاوی کرده و بررسی کرده که چگونه هارمونی در یونان به علمی مستقل تبدیل شده است.