کتاب تئوری موسیقی اثر مصطفی کمال پورتراب

کتاب تئوری موسیقی کمال پورتراب

کتاب تئوری موسیقی کمال پورتراب: موسیقی نوازشگر گوش، رهنمون و مهیج دل و تلطیف کننده و صفا دهنده ی روح است و خلق موسیقی عبارت از نظامی صوتی است که اجزاء گوناگون یک اثر موسیقایی را با انسجامی وصف ناپذیر به یکدیگر پیوند می دهد.

موسیقی ساده ترین و خالص ترین هنرهاست که توصیف کننده ی هیجانات و محرک ذوق هنری و حس زیباپرستی و ترجمان احساسات، به دور از سودجویی است.

شوپنهاور موسیقی را عالی ترین هنرها می داند چون بیش از سایر آن ها از قید هدف های غیر هنری آزاد است. مهم ترین عاملی که به معنای اعم، پایه و اساس جدی در آموزش به کار می رود، سلفژ است که از دو قسمت عمده تشکیل می شود:

١- قسمت عملی

۲- قسمت نظری (علمی)

قسمت عملی شامل خواندن و تلفظ نت ها به شکل آوازی و وزن خوانی و قسمت نظرى” شامل شناخت کلیه ی علامت ها و قواعدی است که در طی قرون متمادی به منظور اجرای هر چه دقیق تر موسیقی به تدریج ابداع شده و تکامل یافته اند تا بتوان شناخت هنری ۴ را که واقعیتی درونی است و بیشتر جنبه ی عاطفی دارد با این علامت ها و قواعد، به شناخت علمی تبدیل نمود.

برخلاف بعضی از کشورهای شرقی که در آن ها آموزش ساز و آواز به صورت سینه به سینه تعلیم داده می شود، در تمام مدارس موسیقی جهان و کنسرواتوارها، آموزش شلفژ و تری از جمله دروس بنیادی به شمار می رود. در هنرستان های موسیقی کشور ما نیز از بدو تأسیس، درس شلفژ و تری در کلاس های ابتدایی و متوسطه به عنوان دروس بنیادی در نظر گرفته شده است.

البته دروس دیگری مانند هارمنی، سازشناسی، کنترپوان، ساز آرایی و غیره نیز جزء تری به معنای اعم محسوب می شوند، ضمن این که دروس مذکور، قسمت عملی نیز دارند.

دلایل تدوین کتاب تئوری موسیقی کمال پورتراب

کتاب تئوری موسیقی کمال پورتراب در سال ۱۳۴۵ با توجه به نیاز هنرجویان هنرستان عالی موسیقی ملی به شکل جزوه ای فشرده تدوین گردید که مشروح آن توسط مدرسان، در کلاس های گوناگون تدریس می شد و تکالیفی نیز از جانب آنها به هنرجویان داده می شد.

در سال ۱۳۵۸ نگارنده، جزوه ی یاد شده را تکمیل کرد و پاره ای از اصطلاحات فنی موسیقی به زبان های انگلیسی (با نماد .Eng)، فرانسه را نماد .Fr)، آلمانی (با نماد .Ger) و ایتالیایی (با نماد ,1) را به آن اقود. این کتاب چندین بار در سال ۱۳۵۹ به وسیله ی انتشارات جنگ در قطع جیبی به چاپ رسید و در سال ۱۳۶۳ نیز چندین بار در قطع منتشر شد. بعد از آن به علت مشکلاتی تجدید چاپ آن متوقف گردید و چون به علت نایاب شدن کتاب، عده ی زیادی از هنرجویان هنرستان موسیقی و دانشجویان دانشگاه ها خواستار ادامه ی انتشار آن بودند؛ به ناچار در سال ۱۳۶۸ ، نشر چشمه با ویرایش و حروف چینی مجدد، ادامه ی چاپ آن را به عهده گرفته و بدون در نظر گرفتن نوبت چاپ های ناشر نخست، به عنوان نوبت یکم، انتشار آن را آغاز نمود که بنا به استقبال خواستاران، تاکنون نوبت چاپ آن به چهل و پنجم رسیده است و اکنون ویراست پنجم کتاب تری در سال ۱۳۹۰ با حروف چینی مجدد و تغییرات بنیادی و ویرایش آن به کوشش واحد آموزش و پژوهش موسیقی انتشارات چنگ با حجمی بیشتر، تقدیم علاقه مندان می شود.

امید است مطالب این کتاب بیش از پیش سبب اعتلای دانش علمي موسیقایی برای هنردوستان شود.

در خاتمه، از آقای علی برلیانی مدیر انتشارات چنگ که نت نویسی های قبلی و مسئولیت ویراستاری و آماده سازی نهایی کتاب حاضر را برعهده داشتند، سپاسگزاری می نمایم.

مصطفی کمال پورتراب