در سالهای اخیر نویسندگان زیادی تلاش کردهاند مسائل تاریخی و نظری موسیقی کلاسیک ایرانی را به رشتۀ تحریر درآورند. آمنه یوسفزاده در کتاب موسیقیهای کلاسیک دیگر توانسته با دیدی کلینگر، مسائل بنیادی این موسیقی را برای غیرفارسیزبانها توضیح دهد.





هر عصری، همزمان، منشأ نابودیاش را در دل دارد. اگر روشنگری و جنبش علمی و منطقِ آن، ایدِئولوژی برتر قرن هجدهم به حساب میآمد، در دهۀ 70 قرن هجدهم، یک جریان ادبی بر خلاف جریانِ روشنگری با تشویقِ خشونت، افراط و ذهنیگرایی شکل گرفت. نشانههای این رویکرد را در «اندوههای وِرتِر جوان»، به قلم گوته- که قهرمان آن به خاطر عشقی نافرجام خودکُشی میکند- میتوان یافت. این جنبشِ ضدِ روشنگری، نام خود را از اثری به قلمِ کِلینگِر، دربارۀ انقلاب اِمریکا، با نام «طوفان و تشویش» گرفت. مردانِ جوانِ عصبانی، مخالف منطقِ خشک و هوادارِ جزمیَت، این جنبش را رهبری میکردند. روح این جنبش بیش از اندازه غیرمنطقی و هیجانی بود که دوام بیاورد؛ در کمتر از یک دهه درخشید و خاموش شد؛ ردپایی از آن در برخی آثار هایدن دیده میشود. گوته و شیلِر از آن دست شستند ولی پژواکِ آن دورهای را بنا کرد که با عنوانِ رمانتیک – عصر عشقِ شیطانی و افراطی که از قضا دوام هم آورد- از آن یاد میکنیم. این هوایی بود که لودویگ وَن بِتهوونِ بزرگسال در آن نفس میکشید و در جستجوی ستارۀ درخشان خودش بود.




این متن از سری مقالات مبحث آنالیز را به «سر دونالد تووی» Sir Donald Tovey اختصاص دادهایم. آهنگساز بریتانیایی کمکار با آثاری درخور توجه؛ پیانیستی چیره دست و صدالبته نظریهپردازی تاثیرگذار در تاریخ موسیقی. برجستهترین اثر به جا مانده از او، «مقالاتی در باب آنالیز موسیقی» است. کتابی که در این متن، محوریت بحث را …


در نوشتهی قبلی اشارهی مختصری به مشاهدات شنکر داشتیم مبنی بر حرکت ملودی در مقیاس بزرگ روی درجات گام و در مرحلهای عمیقتر، تمایل به حرکت پایینرونده تا فرجام (Closure). بسط منطقی این مشاهده، شنکر را به تئوری خط بنیادی رهنمون کرد. از آنجایی که تمرکز او روی تنالیتهی کلاسیک بود- جایی که یک تنالیته …


بر اساس کتاب «مفاهیم کلیدی موسیقیشناسی» نشر راتلج، آنالیز یا تحلیل شاخهای از موسیقیشناسی است که دغدغهی آن جستوجو برای ارتباط معنیدار بین اجزای یک اثر موسیقی است. آنالیز، متن موسیقی- خواه طرح اولیه(sketch)، نت کامل اثر یا دستنوشتههای حاوی نت موسیقی- را بهعنوان موضوع مستقل واصلی مطالعهی خود انتخاب میکند و بر بررسی ساختار …

رنسانس (تولد دوباره) به جریان فکری پیچیدهای گفته میشود که بین قرن چهاردهم و شانزدهم میلادی، اروپا را عمیقاً تغییر داد. در ایتالیا آغاز شد؛ با کشف مجدد نیاکان روم- یونانیشان و تقلید از آنها. ایتالیاییها امید داشتند بتوانند گذشتهی شکوهمندشان را بازسازی کنند. ایدهی واقعگرایانهای نبود و ازلحاظ سیاسی به توفیقی دست نیافت. در …

موسیقی و موسیقیشناسی پدیدههای مستقل و درعینحال مرتبط باهم هستند. موسیقی، به عنوان یک فعالیت عملی، تاریخ خودش را داراست. اما موسیقیشناسی به عنوان یک جریان مطالعاتی، تحقیقاتی و فکری - در حالی که متن و مفاهیم انحصاری خودش را شکل داده و به کار میگیرد- به وضوح به موسیقی وابسته بوده و آن را به عنوان سوژه ی تفکر به کار میگیرد...